«با آموزش دیابت از آینده خود محافظت کنیم»

آنچه می خوانید حاصل گفتگو با دکتر فرانک مظفری پور مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت هرمزگان به مناسبت روز جهانی دیابت است:

دیابت چیست؟ چه انواعی دارد؟دیابت (Diabetes Mellitus) یک بیماری متابولیک و مزمن است که به دلیل اختلال در هورمون انسولین ایجاد می شود و متأسفانه، شیوع آن در سراسر جهان در حال افزایش است. دیابت انواع مختلفی دارد:◦ دیابت نوع ۱، ◦ دیابت نوع ۲، ◦ دیابت بارداری

علایم دیابت چیست؟مهمترین علائم قابل مشاهده در دیابت نوع 1 • گرسنگی شدید• تشنگی و خشکی دهان• کاهش وزن ناخواسته• تکرر ادرار• تاری دید• خستگی بوده و اینکه تغییرات خلقی نیز یکی از علائم محتمل در این بیماری است. اما در دیابت نوع 2 با علاوه بر موارد قبل امکان  بهبود کند زخم ها  نیز وجود دارد. اما در دیابت بارداری اغلب زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می شوند، هیچ علامتی ندارند. این بیماری اغلب در طول آزمایش های معمول قند خون یا آزمایش تحمل گلوکز خوراکی تشخیص داده می‌شود، که معمولاً بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری صورت می‌گیرند.در موارد نادر، زنی که مبتلا به دیابت بارداری است، نیز علائمی مانند تشنگی یا تکرر ادرار را نشان می‌دهد.

خطر ابتلا به دیابت در چه افرادی بیشتر است؟
◦ • افرادی که اضافه وزن دارند،
• افرادی که سنشان بیشتر از 40 سال است.
• افرادی که والدین یا خواهر و برادرشان مبتلا به دیابت هستند،
• افردای که فعالیت بدنی کم دارند،
• زنانی که در دوران بارداری مبتلا به دیابت بارداری بوده اند،
• افرادی که در وضعیت پره دیابت هستند،
• افرادی که سابقه فشار خون بالا، LDL یا تری گلیسیرید بالا دارند

دیابت چگونه تشخیص داده می شود؟
از آزمایش‌ برای تشخیص دیابت استفاده می‌شودمثل   :
• هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C): این آزمایش خون که به ناشتا بودن نیاز ندارد، میانگین قند خون را در ۳ ماه‌ گذشته نشان می‌دهد. A1C کمتر از ۵/۷ درصد طبیعی و بین ۵/۷ تا۶/۴درصد پیش‌دیابت تلقی می‌شود. اگر A1C در دو آزمایش جداگانه از ۶/۵درصد بالاتر باشد،به معنای ابتلا به دیابت است.
• قند خون تصادفی: این آزمایش قند خون را بدون توجه به زمان غذا خوردن و به‌صورت تصادفی در طول روز اندازه‌گیری می‌کند. قند خون ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) یا بالاتر نشان‌دهنده‌ی دیابت است.
• قند خون ناشتا (FBS): این آزمایش بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا بودن انجام می‌شود. FBS کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نرمال و FBS بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر پیش‌دیابت محسوب می‌شود. اگر در دو آزمایش جداگانه FBS حداقل ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بیشتر باشد، فرد مبتلا به دیابت است.
• تست تحمل گلوکز خوراکی: ابتدا قند خون به‌صورت ناشتا اندازه‌گیری می‌شود. سپس یک مایع شیرین به فرد داده می شود و سطح قند خون‌ به‌طور منظم طی دو ساعت آینده بررسی می‌شود. اگر بعد از دو ساعت قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد،نرمال اما قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر به معنی پیش‌دیابت و قند خون ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر نشان‌دهنده‌ی دیابت است.

چه توصیه هایی برای پیشگیری از دیابت دارید؟
از آن جایی که دیابت نوع ۱ ناشی از اختلال در سیستم ایمنی بدن است، قابل پیشگیری نیست.دیابت نوع ۲ نیز اگر ناشی از ژن ها یا افزایش سن باشد،ابتلا به آن تحت کنترل فرد نیست،با این حال می توان زمان ابتلا را به تعویق انداخت. بیشتر استراتژی های پیشگیری از دیابت شامل تعدیل رژیم غذایی و تناسب اندام است مثل:• پیاده روی سریع یا دوچرخه سواری یا ورزش هوازی در هفته حدأقل به مدت ۱۵۰ دقیقه  • مصرف مواد قندی خصوصا شکر محدود شود.• از مصرف چربی های اشباع اجتناب شود.• میوه، سبزیجات و غلات کامل بیشتر مصرف شود.• حجم غذای مصرفی کم و تعداد وعده های غذایی افزایش یابد.• چنانچه فرد اضافه وزن دارد بهتراست بمیزان ۷ درصد از وزن خود را کاهش دهد.
چه توصیه هایی برای رژیم غذایی افراد دیابتی دارید؟
تغذیه سالم در کنترل دیابت، بسیار تأثیرگذار است. در برخی موارد، تغییر رژیم غذایی می تواند برای کنترل بیماری کافی باشد.به منظور تعدیل و ثبات سطح قند خون،باید در طی روز تعداد وعده های غذایی بیشتر و حجم مواد غذایی مصرفی در هر وعده کمتر شود. همچنین باید مصرف موادغذایی از قبیل:• میوه ها• سبزیجات• غلات کامل• پروتئین بدون چربی مانند مرغ و ماهی• چربی های غیراشباع مانند روغن زیتون بیشتر شود.
آیا دیابت درمان دارد؟
 انسولین، درمان اصلی در مبتلایان به دیابت نوع ۱ است. در واقع فرد آن را به جای مقادیر هورمون انسولینی تزریق می کند که بدنش قادر به تولید آن نیست.رژیم غذایی و ورزش در بعضی افراد می تواند منجر به کنترل دیابت نوع 2 شود. اگر تغییر شیوه زندگی به اندازه کافی در کاهش قند خون مؤثر نباشد، فرد باید دارو نیز مصرف کند. گاهی اوقات ممکن است نیاز به مصرف بیش از یکی از انواع داروهای کنترل قند باشد و برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ با توجه به روند پیشرونده بیماری،مجبور به تزریق انسولین می شوند.اما در دیابت بارداری، حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان مبتلا ، نیاز به تزریق انسولین برای کاهش قند خون دارند که خوشبختانه تزریق انسولین برای جنین در حال رشد، خطری ایجاد نمی کند.
کمی در مورد عوارض دیابت توضیح دهید؟
سطح بالای قند خون، موجب آسیب به اندام ها و بافت های سراسر بدن می شود. هرچه سطح قند خون بالاتر باشد و مدت ابتلا به آن طولانی تر باشد، احتمال بروز عوارض بیشتر است.عوارض طولانی مدت دیابت • بیماری قلبی،حمله قلبی و سکته مغزی،• نوروپاتی (اختلال در سیستم اعصاب)،• نفروپاتی (اختلال در کلیه ها)،• رتینوپاتی و از دست دادن بینایی،• از دست دادن شنوایی،• آسیب پا مانند عفونت ها و زخم هایی که بهبود نمی یابند،• بیماری های پوستی مانند عفونت های باکتریایی و قارچی،• افسردگی،• زوال عقل است.

حرف آخر:.با توجه به عوارض جبران ناپذیر بیماری دیابت «با آموزش دیابت از آینده خود محافظت کنیم»